Παρασκευή 24 Σεπτεμβρίου 2010

Κανόνες

Ο κανόνας είναι από κείνες τις λέξεις που όταν τις ακούν οι άνθρωποι εκνευρίζονται κάπως. Κι αυτό συμβαίνει γιατί κάθε φορά που σου λένε ότι πρέπει κάτι να τηρήσεις σε πιάνει ένα πράμα σαν πονόδοντος. Και βέβαια ισχύει και για τις υποσχέσεις, αλλά δεν είναι της ώρας. Γιατί οι υποσχέσεις ανήκουν σε άλλη κατηγορία, ή μάλλον σε δύο κατηγορίες –ή στα πολύ δημόσια ή στα πολύ ιδιωτικά.

Οι κανόνες θέλουν τις γραμμές ευθείες, καθόλου να μην ξεφεύγουν, και τούτη την απαίτηση δεν την έχουν μόνο όταν τους λέμε και χάρακες. Απαιτούν συμμόρφωση και μην γκρινιάζεις άμα είχες την επιλογή να μην μπεις στα χωράφια τους. Ακόμα κι αν δεν είπες ποτέ παίζω κι εγώ, πήγες και μπήκες τελικά στην ομάδα. Αλλιώς δε θα καθόσουν τώρα κάθε φορά που χάνεις να διαμαρτύρεσαι πως είναι άδικοι οι κανόνες. Κι είναι στ’ αλήθεια άδικοι μερικές φορές έχεις τα δίκια σου, μόνο που θα σε παίρνανε περισσότερο στα σοβαρά άμα έκανες από την αρχή την καταγγελτική σου την τοποθέτηση, πριν κριθεί το αποτέλεσμα. Τότε θα ήταν αλλιώς. Με τους ίδιους κανόνες θα έπαιζες εντέλει αλλά δε θα ΄χες να αντιμετωπίσεις το βλέμμα μιλάς-γιατί-έχασες, που όπως και να το κάνουμε είναι πιο προσβλητικό από το μιλάς-γιατί-θα-χάσεις.

Υπάρχουν κανόνες που μοιάζουν να μη χωράνε αμφισβήτηση όπως της γραμματικής λόγου χάρη. Κι όμως όλο σκοντάφτεις πάνω σε κάτι διλήμματα ορθογραφικά, που έχεις να διαλέξεις το πιο σωστό και αυτό σημαίνει πως ό,τι και να διαλέξεις θα είναι σωστό, ίσως λιγότερο σωστό αλλά σωστό. Ωστόσο εκείνοι που θέλουν το ένα σωστό θεωρούν το άλλο τελείως λάθος και ό,τι και να προτιμήσεις δεν έχεις γλυτωμό, μιας και ο ίδιος ο γλυτωμός είναι από αυτές τις λέξεις τις διαφιλονικούμενες.

Οι κανόνες συμπεριφοράς είναι ακόμα πιο μυστήριοι κι ας φαίνονται απλοί στην αρχή. Ένα ευχαριστώ, ένα παρακαλώ σου μαθαίνουν, αλλά μετά μεγαλώνεις και βγαίνουν άλλα, και για να πουν ότι έχεις τρόπους δεν αρκεί να μη διακόπτεις το συνομιλητή σου και να λες χαιρετίσματα.

Οι κανόνες έχουν και τις εξαιρέσεις τους που λένε πως τους επιβεβαιώνουν και αυτό είναι αρκετά παράξενο γιατί κανείς δεν επιβεβαιώνεται από κάποιον που διαφωνεί μαζί του. Τέλος πάντων, προφανώς πρόκειται για μια εξαίρεση και όλοι αγαπούν τις εξαιρέσεις όταν δεν τους ενοχλούν και όταν τους βοηθούν να διατυπώνουν κανόνες.

Παρασκευή 17 Σεπτεμβρίου 2010

Λογική

Υπάρχουν πολλοί δρόμοι για ν’ ακολουθήσει κανείς όταν θέλει να φτάσει σε μια απόφαση, κι ένας απ’ αυτούς είναι ο δρόμος της λογικής. Που δεν είναι πάντα ο πιο σύντομος, γιατί τότε δε θα υπήρχαν μέρη που τα λες πέρα από κάθε λογική.

Ο κάθε άνθρωπος έχει έναν τρόπο να σκέφτεται. Ή μάλλον έχει κι έναν δεύτερο, δηλαδή έχει δυο τρόπους να σκέφτεται, ανάλογα με την περίσταση. Μπορείς λοιπόν να φοράς έναν κάπως πρόχειρο συλλογισμό όταν σκέφτεσαι από μέσα σου, και κάτι πιο επίσημο άμα σκέφτεσαι μπροστά σε κόσμο. Κι ενώ πρόκειται για μια πολύ θεμιτή διάκριση και όλοι το ξέρουν πως έχεις αφήσει και πρώτη σκέψη στο σπίτι, καμώνονται πως αγνοούν αυτό το πρώτο σου σκεπτικό το πρόχειρο και λένε μόνο προσπαθώ να καταλάβω τη λογική σου. Κι εννοούν βέβαια τη δεύτερη τη σκέψη σου, την πιο κοινωνική, και απορείς που τη λένε λογική αφού χρειάζεται προσπάθεια για να την καταλάβουν.

Υπάρχουν κάμποσα είδη λογικής, η ψυχρή, η τυπική, η τετράγωνη, αλλά η δημοφιλέστερη είναι η κοινή λογική που όλοι την επικαλούνται όταν δεν μπορούν να συνεννοηθούν ο καθένας με τη δική του. Υποθέτω ότι πρόκειται για μια πανανθρώπινη συνετή βάση, που όμως πρέπει να έχει κάποια ευελιξία, γιατί αλλιώς δεν εξηγείται πώς γίνεται να της αποδίδονται μέχρι και αντίθετες οπτικές. Πάντως σε κάθε περίπτωση, ό,τι λένε πως είναι απλώς θέμα κοινής λογικής καταλήγει συνήθως επίμαχο.

Τη λογική τη διακρίνουν και σε κάτι άλλες κατηγορίες με παραγωγικές και επαγωγικές σκέψεις που όλο τις μπερδεύω γιατί μόνο κάτι γράμματα αλλάζουν, και σου λένε από το ειδικό στο γενικό και τανάπαλιν. Μου φαίνεται όμως πως από το συμπέρασμα ξεκινάνε όλες οι λογικές. Έτοιμο το έχουν το γενικό ακόμα κι όταν πάνε να σε ξεγελάσουν ότι το έβγαλαν τάχαμου από τα σημεία.

Στον αντίποδα της λογικής τοποθετούν συχνά το συναίσθημα, ως λιγότερο ψύχραιμο και επιρρεπές στις ανήλικες αποφάσεις. Κι εκεί που κάθεται πανικόβλητο και πελαγωμένο, στέκεται ορθή η λογική και του λέει έννοια σου εγώ θα πρυτανεύσω. Και πρώτα του υπαγορεύει κάτι παλιές ορθογραφίες αλλά αυτό αγχώνεται ακόμα περισσότερο με τα επαναληπτικά διαγωνίσματα και κάνει όλο λάθη.

Η λογική έχει και φωνή, αλλά συνήθως μιλάει σιγά. Κι άμα καμιά φορά δεν την ακούς είναι για τον ίδιο λόγο που τη χρειάζεσαι: που δεν κάθεσαι ποτέ σε ησυχία.


Παρασκευή 10 Σεπτεμβρίου 2010

Φθινόπωρο


Όταν είναι άνοιξη οι άνθρωποι λένε καλό καλοκαίρι και χαίρονται. Όταν είναι φθινόπωρο λένε μη μου λέτε καλό χειμώνα και σα να θυμώνουν. Και το βρίσκω κάπως άδικο αυτό γιατί όπως και να το κάνουμε δεν του αξίζει του φθινοπώρου τέτοια μεταχείριση, στο κάτω κάτω δεν είναι και το χειρότερο που μπορεί να σου τύχει. Κι αν θες να το συγκρίνεις με την άνοιξη που την έχεις περί πολλού θα δεις ότι στα σημεία τη νικάει.

Το θέμα με τις αλλεργίες είναι βασικό. Τώρα δεν έχεις τέτοια προβλήματα κι άμα δεν το εκτιμάς μην τολμήσεις την άνοιξη να μου ζητήσεις χαρτομάντιλα. Καταλαβαίνω, σε αυτή τη φάση σού φταίει η αλλαγή του καιρού. Εντάξει σε πονάει η μέση σου. Όμως ακόμα κι όταν έχεις δυσπεψία, το φθινόπωρο σου δίνει το δικαίωμα να λες θα φταίει η αλλαγή του καιρού και είναι πιο κομψό από το να πεις παράφαγα.

Το φθινόπωρο αρχίζει να κάνει κρύο. Ελάχιστα στην αρχή, ακριβώς το αχ να δρόσιζε που λαχταρούσες πριν λίγο καιρό αλλά τώρα δε σου αρέσει. Κι ας έκλεισες επιτέλους το κλιματιστικό που όλο το καλοκαίρι το κατηγορούσες για κακό πράμα και ανθυγιεινό αλλά τι να κάνω θα πεθάνω από τη ζέστη. Επέζησες και ξέχασες.

Η γκαρνταρόμπα η φθινοπωρινή έχει κάποιες αδυναμίες, το παραδέχομαι. Για την ακρίβεια έχει καλοκαιρινά και χειμωνιάτικα μαζί και παθαίνεις μια σύγχυση. Υπάρχουν και κάτι ρούχα που τα λένε ντεμί σεζόν αλλά είναι αυτά που μετά σκέφτεσαι σιγά μην το πάρω, πόσες φορές θα το φορέσω, και το αφήνεις πίσω στην κρεμάστρα. Και τελικά δεν το μετανιώνεις γιατί καμία φορά δε θα πεις κοίτα που τώρα θα ήθελα μανίκια μέχρι τον αγκώνα.

Νομίζω ότι τη μεγάλη ζημιά στο φθινόπωρο την κάνει το καλοκαίρι. Και όχι τόσο γιατί ήτανε ωραία και τώρα δεν είναι και πόσο κρίμα. Φταίει που πριν τις διακοπές έχεις πολλά για να κουβεντιάσεις. Και πού θα πας και τι θα κάνεις και πού κλείσαμε, εσείς πού κλείσατε και πέρσι είχαμε κλείσει εκεί, να κλείσετε κι εσείς. Και μετά γυρνάς και κλείνεσαι.

Μια μελαγχολία το φθινόπωρο τη φέρει. Κι ενώ οι άλλες εποχές ξανάρχονται κάθε φορά ολοκαίνουργιες, νιώθεις σα να επαναλαμβάνεται το ίδιο φθινόπωρο κάθε χρόνο. Ντυμένο με κείνο το διαφανές αυτοκόλλητο που όμως δε σου άρεσε γιατί θα προτιμούσες τα βιβλία σου λίγο τσαλακωμένα.

Παρασκευή 3 Σεπτεμβρίου 2010

Χιούμορ

Εκτός από τις πέντε αισθήσεις τις γνωστές -και την έκτη που όμως δεν την πολυπιστεύω ούτε ως ταινία- υπάρχει και η αίσθηση του χιούμορ. Αυτήν όλοι την εκτιμούν, και όλοι λένε ότι την έχουν.

Το δεν έχεις χιούμορ είναι μια μομφή βαριά και μη σου τύχει. Αλλά ακόμα κι αν γλυτώσεις από τούτη τη δυσμενή διαπίστωση, και πουν ότι εντάξει έχεις, το χιούμορ σου θα κριθεί, θα συγκριθεί με τη μονάδα μέτρησης και θα χαρακτηριστεί αναλόγως. Άμα το πουν έξυπνο και λεπτό δεν έχεις πρόβλημα. Αρέσει σε όλους.

Το φτηνό χιούμορ έχει κάποιες πιθανότητες επιτυχίας. Ακόμα κι αν του φαίνονται οι ραφές. Έχει άλλωστε μια εντιμότητα αφού δεν πλασαρίστηκε για πρώτη φίρμα.

Το προχωρημένο ενδέχεται να είναι η μεταμφίεση του μη χιούμορ. Αλλά μπορείς να λες ότι είναι πολύ μπροστά γι’ αυτό δεν το πιάνουν. Και να το στοιβάξεις μαζί με όλα εκείνα που -αλίμονο- η εποχή τους δεν είναι έτοιμη να δεχτεί και περιμένουν την ιστορία που ό,τι θέλεις της φορτώνεις ότι θα τ’ αποδείξει.

Υπάρχει και το χιούμορ το τραβηγμένο. Όπως όταν λες αυτό-το-αστείο- παρατράβηξε, και είναι λίγο παράξενο που το λες αστείο, αφού εξαρχής δε γελούσε κανείς.

Πολλοί άνθρωποι θεωρούν ότι με το χιούμορ σπάει ο πάγος. Όπως με το κάνει ζέστη ή θα βρέξει ή τι ζώδιο είσαι. Ωστόσο δεν είναι η πιο ασφαλής μέθοδος. Το αποτέλεσμα ενός κρύου αστείου δεν μπορεί να ανατραπεί ακόμα κι αν επιστρατεύσεις μετά όλων των ειδών τις συναστρίες. Πέρα από τα σχόλια που κανείς δε σου εγγυάται ότι θα ακουστούν τόσο πνευματώδη όσο αισθάνεσαι ότι τα εμπνεύστηκες, αρκετά αμφίβολη είναι η επιτυχία και με αυτές τις έτοιμες χιουμοριστικές ιστορίες που κυκλοφορούν από στόμα σε στόμα. Και το πιο αστείο με αυτές είναι ότι τις λένε ανέκδοτα λες και πρόκειται για κάτι που υπό κάποιες συνθήκες θα μπορούσε να έχει εκδοτικό ενδιαφέρον.

Το χιούμορ είναι ενίοτε και εθνικό (το βρετανικό για παράδειγμα, που δεν έχω καταλάβει αν είναι καλό ή κακό πράμα). Άλλες φορές έχει χρώμα, όπως το μαύρο χιούμορ. Εδώ γελάς με τα στενάχωρα, έχεις και λίγες τύψεις, αλλά τις ξεπερνάς γρήγορα, όπως συμβαίνει με τις τύψεις γενικώς, αφού είναι αλλωνών οι στεναχώριες.

Πάντως και για τα δικά σου τα προβλήματα, που δεν περνούν το ίδιο εύκολα, θα βρεθεί πάντα κάποιος που θα σου πει να τα δεις με χιούμορ. Δες την κωμική πλευρά και τέτοια. Η συμβουλή αυτή δίνεται ασφαλώς με καλή πρόθεση, μπορείς να τη δοκιμάσεις, και είναι η μοναδική φορά που άμα τελικά δε γελάσεις δε θα σου πει κανείς ότι δεν έχεις χιούμορ.